Dat heeft ook zijn weerslag op de beschrijving van de collectie van het Rijksmuseum in het digitale registratiesysteem. Soms is er sprake van verouderd taalgebruik dat in een aantal gevallen ook als kwetsend wordt ervaren. En in sommige beschrijvingen klinkt een Eurocentrisch perspectief door, die de geschiedenis beschrijft vanuit een puur Westers standpunt.

Maatwerk

Sinds december 2015 houdt een werkgroep zich bezig met het kritisch beoordelen van de tot nu toe gebruikte terminologie. In eerste instantie worden termen bekeken waarmee huidskleur wordt aangeduid en verschillende etnografische benamingen. Zo gebruiken wij bijvoorbeeld niet meer de woorden neger, Hottentot, Bosjesman en Eskimo.

Iedere aanpassing is maatwerk. In de werkgroep zijn verschillende afdelingen van het Rijksmuseum vertegenwoordigd en wordt regelmatig overlegd met conservatoren en informatiespecialisten. Er wordt ook samengewerkt met andere musea en advies ingewonnen bij belangenvertegenwoordigers.

In alle gevallen bewaren wij de oude titels en beschrijvingen, zodat toekomstige generaties deze altijd terug kunnen lezen en kunnen zien hoe objecten in de loop der tijd werden beschreven.

Voorbeeld

Sommige objecten hebben in het verleden verschillende titels gehad. Toen bijvoorbeeld in 1922 een schilderij van Simon Maris dat hij rond 1906 maakte, in de collectie van het Rijksmuseum werd opgenomen, was onbekend dat de schilder het werk zelf een titel had gegeven. Het werd omschreven als ‘Indisch type; Oostersch meisje zittend in een fauteuil’. In de jaren 70 van de 20ste eeuw kreeg het schilderij van museummedewerkers een nieuwe titel, namelijk 'Negerinnetje’. In 2015 was deze titel aanleiding voor een maatschappelijk debat over terminologie, waarop de werkgroep de titel besloot te wijzigen naar het meer neutrale ‘Jonge vrouw met waaier’. Tegelijk werd een zoektocht naar de identiteit van het geportretteerde meisje gestart. Gevonden documenten en foto’s in Maris’ familiearchief identificeerden haar als ‘Isabella’. Zo kreeg het werk in 2020 de titel terug die de kunstenaar oorspronkelijk aan het schilderij gaf. Met haar ‘nieuwe’ titel is Isabella sinds februari 2020 weer te zien in de vaste presentatie van het Rijksmuseum (zaal 1.18). Zo heeft elke tijd zijn eigen taal, termen en titels.

Vragen of opmerkingen?

Neem contact met ons op via collectieinfo@rijksmuseum.nl.