De omgekeerde wereld, Pieter van der Borcht (I), after Marten van Cleve (I), after Antonie Wierix (II), c. 1576 - 1608

Title(s)

De omgekeerde wereld

Object type

• print

Object number

RP-P-2004-896

Catalogue reference

• New Hollstein Dutch A2
  Remark: appendix

Inscriptions / marks

• address: ‘Huberti excudit cum Privil. Regis Bus’
• caption: ‘Nijt met Gheveijsthz wreet, hout de Weerelt verkeert / Trouwe en Liefde slaept onteert soo den Tijt wel leert’
• caption: ‘Aequi nullus amor dubium Fraus impia mundum / Concutit,et solitas Dea Livida concipit ignes.’
• caption: ‘Haijne et lypocrit Tyran, tiennent le Mo[n]de a rebous / Foy et Charité dort, tesmoin le Temps et nous tous.’
• collector's mark: Lugt 2228

Description

De prent toont een landschap waar op de achtergrond een boerderij door een groep soldaten wordt geplunderd. Op de voorgrond is een rebus afgebeeld die allegorisch commentaar geeft op de politieke situatie in de Nederlanden anno 1576-1579. De rebus moet van links naar rechts worden gelezen. Uiterst links staan de personificaties van Nijd (Nijt) en Oorlog (Wreet). Samen houden ze een enorme omgekeerde wereldbol vast. Een geit (met) die tussen hen in staat en een bidsnoer (Gheveijnst) vervolledigen de eerste zin: 'Nijt en Gheveijnst wreet hout de weerelt verkeert'. In het midden van de prent staat het teken van trouw (twee ineengeslagen handen), een eend (ende) en de slapende, naakte personificatie van Liefde (Liefde slaapt onteert). Deze zin leest als volgt: 'Trouwe en Liefde slaept onteert'. Tenslotte staan uiterst rechts een graszode (soo), een zolderdak (den) en de personificatie van Tijd (Tyt) die een boek openslaat met op de linkerpagina een deegrol (wel) en op de rechterpagina een ladder en de letter t (leert). De laatste zin leest 'soo den Tyt wel leert'.

Artist

• print maker: Pieter van der Borcht (I)
• after drawing by: Marten van Cleve (I)
• after print by: Antonie Wierix (II)
• Willem van Haecht (I)
• publisher: Adriaen Huybrechts (I) (mentioned on object)

Place

Antwerp (possibly)

Dating

c. 1576 - 1608

Material

• paper

Technique

etching / engraving

Measurements

height 197 mm × width 278 mm

What

• 'mundus inversus', the reversed world, the topsy-turvy world, 'le monde bestourné'
• Envy; 'Invidia' (Ripa) ~ personification of one of the Seven Deadly Sins
• Father Time, man with wings and scythe
• Charity, 'Caritas'; 'Carità' (Ripa) ~ one of the Three Theological Virtues
• Cruelty, Ferocity; 'Crudeltà', 'Ferocità' (Ripa)
• Faithfulness, 'Bona Fide'
• plundering ~ soldiers
• rebus

Credit line

• Gift of H. Leeflang, Amsterdam

Acquisition

gift 2004

Copyright

Public domain

• Peeter van der Borcht : book illustrations, p. 102, p. 103 (afb.), cat.nr. A2
• C.P. Burger, 'De rebus van onze oude rederijkers', Het Boek 14 (1925), p. 145-192.