Ze behoren tot de meest verfijnde en raadselachtige Nederlandse kunstwerken: de virtuoos gesneden beeldjes, miniatuuraltaartjes, doodskistjes, schedeltjes en gebedsnoten uit de 16de eeuw. 'Small Wonders' toont er maar liefst 60 uit de hele wereld.
Het is voor de eerste keer dat er zoveel Nederlands micro-snijwerk uit de late Middeleeuwen bij elkaar te zien is. Een van de hoogtepunten van de tentoonstelling is de gebedsnoot met de Kruisiging en Christus voor Pilatus uit The Metropolitan Museum of Art. Deze noot laat in alle glorie het vakmanschap zien van de maker Adam Dircksz.
De tentoonstelling is tot stand gekomen in samenwerking met Art Gallery of Ontario (Toronto, Canada), The Metropolitan Museum of Art (New York, USA) en het Rijksmuseum. Naast objecten uit deze musea, zijn er bruiklenen te zien van onder andere het Louvre, het Victoria & Albert Museum en de Schatzkammer der Residenz München.
Een van de bevindingen is dat het overgrote deel van het microsnijwerk technisch èn stilistisch zo consistent is, dat het uit één atelier afkomstig moet zijn geweest. Dat atelier werd geleid door Adam Theodrici (‘Adam Dircksz’), wiens signatuur op één gebedsnoot voorkomt.
Minstens zo verrassend is de constatering – op basis van de identificatie en lokalisatie van een aantal opdrachtgevers en vroege bezitters van dit microsnijwerk – dat zijn atelier zich niet in de Zuidelijke Nederlanden bevond, zoals lang is aangenomen, maar moet worden gelokaliseerd in het noorden, mogelijk in Delft. Deze ontdekking nuanceert het nog vaak heersende beeld dat de bloei van de kunsten in de late Middeleeuwen vooral in de zuidelijke provincies van de Lage Landen plaatsvond.
Ook is door het recente onderzoek duidelijk geworden dat deze buxushouten miniatuur-devotionalia niet uitsluitend een religieus doel dienden (namelijk ter ondersteuning van het gebed en de devotie), maar ook een zeker spel- en vermaaksaspect in zich droegen. Door hun complexiteit nodigen ze de gebruiker uit tot een speelse visuele zoektocht naar verrassende manieren om ze te openen en zo de verborgen voorstellingen te ontdekken. Dit spelaspect draagt bij aan een meer geconcentreerd gebruik en een verdieping van de meditatie.
Op 3 september brengt het befaamde ensemble The Boston Camerata een speciaal muziekstuk ten gehore in het Rijksmuseum. Het stuk is gebaseerd op de tentoonstelling Small Wonders en bevat gebeden en muziek zoals dat in de Middeleeuwen in Europa te horen was. Het gratis pop-up concert vindt plaats naast de tentoonstelling in de Philipsvleugel om 14 uur. The Boston Camerata speelde het stuk eerder in Art Gallery of Ontario (Toronto, Canada) en The Metropolitan Museum of Art (New York, USA) waar de tentoonstelling Small Wonders ook te zien was.
Bij de tentoonstelling verschijnt een rijk geïllustreerd boek bij uitgeverij NAI010 onder redactie van Rijksmuseum conservator Frits Scholten. De Nederlandse ontwerper Aldo Bakker (1971) geeft de tentoonstelling in het Rijksmuseum vorm. Speciaal voor de tentoonstelling heeft uitgeverij ThiemeMeulenhoff de mobiele website smallwonders.nl ontwikkeld. Deze site stelt bezoekers van de tentoonstelling in staat om met de smartphone in te zoomen op enkele van de kleinste details van de objecten.
Small Wonders is te zien vanaf zaterdag 17 juni t/m zondag 17 september 2017 in de Philipsvleugel van het Rijksmuseum. De tentoonstelling was eerder te zien in Art Gallery of Ontario (Toronto, Canada) en The Metropolitan Museum of Art (New York, USA).
De tentoonstelling Small Wonders wordt mede mogelijk gemaakt door de Pot Family Foundation/Rijksmuseum Fonds en Holland America Line.
