Dankzij de aanwezigheid van specialisten heeft het Rijksmuseum op het gebied van het wetenschappelijk (kunst)historisch onderzoek een reputatie verworven, die het tot een gewaardeerde partner van universitair onderzoek en onderwijs maakt. Het onderzoek van (kunst)voorwerpen, in het bijzonder van aanwinsten, resulteert dikwijls in artikelen in The Rijksmuseum Bulletin, het wetenschappelijke tijdschrift van het Rijksmuseum. De collecties worden toegankelijk gemaakt via bestandscatalogi, gespecialiseerde tentoonstellingscatalogi en andere publicaties.

Ateliergebouw

Het Ateliergebouw is een centrum voor restauratie en conservering, wetenschapsbeoefening, onderzoek en opleiding, waar onder optimale omstandigheden wordt gewerkt aan het behoud en beheer van Nederlands culturele erfgoed. In het Ateliergebouw bundelen het Rijksmuseum, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en de Universiteit van Amsterdam (UvA) hun kennis op het gebied van restauratie en conservering. Met onderzoek, onderwijs en praktijk onder één dak is het Ateliergebouw een expertisecentrum in ontwikkeling dat niet alleen uniek is voor Nederland, maar ook op internationaal niveau.

Restauratie en onderzoeksprojecten

Conservering, restauratie en onderzoek behoren tot de kerntaken van het Rijksmuseum. Bij een conserverende behandeling staat behoud van het object centraal. Bij het restaureren wordt daarnaast getracht recht te doen aan het historische karakter en het uiterlijk van het object en de karakteristieke materiaaleigenschappen.

Onderstaand ziet u een aantal projecten die onderdeel uitmaakten van een groot restauratieproject voor het nieuwe Rijksmuseum dat zijn deuren opende op 13 april 2013.

Wenzel Jamnitzer, zilveren tafelstuk, 1549

Tot de absolute hoogtepunten van de verzameling Europese edelsmeedkunst van het Rijksmuseum behoort het zogenaamde tafelstuk van de beroemde humanist en zilversmid Wenzel Jamnitzer. Het tafelstuk is één meter hoog en bestaat volledig uit (verguld) zilver. Het was aangetast, vertoonde een zwartbruine corrosie, andere eerder behandelde delen contrasteerden met de rest van het object en onderdelen waren afgebroken. Het tafelstuk is in een vitrine opgesteld. Deze vitrine is zo ingericht dat de stoffen die het zilver zwart doen worden niet kunnen binnendringen. Het baanbrekende onderzoek naar een dergelijke vitrine was niet alleen voor dit tafelstuk van belang maar dient ook de conserveringswetenschap en deze kennis wordt tijdens bijeenkomsten gedeeld met experts.

Pierre Prud'hon, familieportret van Rutger Jan Schimmelpenninck, 1801-1802

Pierre Prud’hon was de hofschilder van keizer Napoleon. Hij maakte in 1801-1802 het familieportret van Rutger Jan Schimmelpenninck, met zijn vrouw Catharina Nahuys en zijn kinderen Catharina en Gerrit. Het schilderij is opgenomen in de vaste presentatie van het nieuwe Rijksmuseum in de laatste zaal van de 18de eeuw waar de Bataafse Republiek aan de orde komt. Dit staatsieportret is het kernobject van deze zaal. Het schilderij ging schuil onder een dikke vergeelde vernislaag. Hierdoor verloor het niet alleen zijn kleurenpalet, maar ook diepte. Het doek vertoonde verschillende oude beschadigingen. Aan de onderrand waren met name beschadigingen als loslatende verf te zien. De oude restauraties (retouches) waren door de jaren heen zichtbaar geworden.

De Beuningkamer, 1748

De Beuningkamer, een mahoniehouten stijlkamer uit 1748, heeft in het vernieuwde Rijksmuseum een plek in de vaste opstelling. Het publiek kan nu door een van de mooiste kamers van de befaamde Amsterdamse grachten lopen. Tijdens de restauratie, die gestart is in 2008, hebben zich onder meer nog de volgende zaken aangediend: het verwijderen van verflagen op het stucplafond, de reconstructie van de vloer en wandbespanning aanbrengen van nieuwe stof.