21 december 2016 - 6:57
De Britse overheid heeft vandaag bekend gemaakt een exportvergunning te verlenen voor het schilderij 'Hollands meisje aan het ontbijt' van Jean-Etienne Liotard dat het Rijksmuseum heeft gekocht van een Britse adellijke familie die het meer dan 240 jaar in bezit had.
Taco Dibbits, hoofddirecteur Rijksmuseum: 'Hollands meisje aan het ontbijt' straalt dezelfde rust, intimiteit en eenvoud uit als Het Melkmeisje van Vermeer. De schilder laat ons heel dichtbij komen. Aandachtig schenkt ze koffie. Ze laat zich niet afleiden door de miljoenen bezoekers die haar straks gaan zien. Deze aankoop was absoluut niet mogelijk geweest zonder de financiële steun van vele fondsen en particulieren.
Met steun van de BankGiro Loterij, Vereniging Rembrandt mede dankzij haar Nationaal Fonds Kunstbezit, Mondriaan Fonds, VSBfonds, Rijksmuseum Fonds en een groot aantal particuliere schenkers kon het doek op een veiling in Londen worden aangekocht voor bijna € 5,2 miljoen (inclusief commissie).
Hollands meisje aan het ontbijt behoort tot de mooiste kunstwerken die Jean-Étienne Liotard (Genève, 1702-1789) heeft gemaakt. Hij geeft als een van de eerste buitenlandse 18de-eeuwse kunstenaars blijk van zijn fascinatie voor de schilderkunst van de Gouden Eeuw. Het kleine doek verbeeldt een jonge vrouw in een typisch Hollands interieur. Alle kenmerken van een 17de-eeuws genrestuk zijn aanwezig: een alledaagse scène, de intieme sfeer, de sobere kleurstelling, de verfijnde stofuitdrukking en het kerkinterieur op de achtergrond. Toch zijn alle meubels en tafelstukken uit Liotards eigen tijd. Het tafereel doet sterk denken aan de bekende interieurscènes van zijn voorgangers Johannes Vermeer, Gerard Dou en Frans van Mieris.
Na lange verblijven in Wenen, Parijs en Londen waar hij veel succes had als portrettist, kwam Jean-Étienne Liotard naar Nederland in 1755 om zijn portretcarrière voort te zetten. Hollands meisje aan het ontbijt is duidelijk geïnspireerd op zijn Nederlandse ervaringen. Als liefhebber van de oud-Hollandse schilderkunst slaagde hij erin met dit stuk zijn eigen Gouden Eeuw tafereel te schilderen. Ook wist hij een opmerkelijke collectie van ruim zestig Hollandse meesters bijeen te brengen. Liotard trouwde in 1756 met de Amsterdamse Hugenote Marie Fargues, van wie het Rijksmuseum een prachtig pastelportret in de collectie heeft. Hun oudste zoon heeft zich in Nederland gevestigd en zich over de nalatenschap van zijn vader ontfermd.
Er bevinden zich in het Nederlands openbaar kunstbezit niet veel hoogtepunten van de Europese 18de-eeuwse schilderkunst. Door het onderwerp van het schilderij, de wijze waarop dat is verbeeld en de nauw met Nederland verbonden historische achtergrond, mag Hollands meisje aan het ontbijt gezien worden als een iconisch hoogtepunt van de nationale collectie. Slechts ongeveer dertig olieverfschilderijen van Liotards hand zijn bekend – tegenover ca. 540 pastels. Genrevoorstellingen zijn bovendien schaars in zijn oeuvre, hoewel zij zonder uitzondering behoren tot zijn bekendste en geliefdste werken, zoals Het Chocolademeisje in Dresden. Met deze aanwinst is de Liotard-collectie van het Rijksmuseum aanzienlijk versterkt. Het doek wordt samengebracht met de werken van Liotard die zijn Nederlandse erfgenamen eind 19de eeuw schonken.
Hollands meisje aan het ontbijt was in bezit van de kunstenaar zelf tot hij het in 1774 in Londen liet veilen. De koper was zijn voornaamste Engelse opdrachtgever, de tweede Graaf van Bessborough (1704 –1793). Het doek was tot nu toe altijd in bezit van diens nazaten.
Details: Jean-Etienne Liotard (1702-1789), Hollands meisje aan het ontbijt, ca. 1756-’57, 46,8 x 39 cm, olieverf op doek.
De aankoop van het schilderij is mogelijk gemaakt door o.a.:
BankGiro Loterij
Vereniging Rembrandt mede dankzij haar Nationaal Fonds Kunstbezit
Mondriaan Fonds
VSBfonds
Rijksmuseum Fonds:
Fonds De Haseth-Möller
LOBA Fonds
Elles Nansink Fonds
Nan van Andel Fonds
Rijksmuseum International Circle
Giften uit nalatenschappen
Anonieme schenkers
