Allegorie op de troonsafstand van keizer Karel v te Brussel, Frans Francken (II), ca. 1635 - ca. 1640

Titel(s)

Allegorie op de troonsafstand van keizer Karel v te Brussel
Allegorie op de troonsafstand van keizer Karel V

Objecttype

• schilderij

Objectnummer

SK-A-112

Opschriften / Merken

• signatuur, rechtsonder: ‘FFRANCK’
• inscriptie en datum, rechtsonder: ‘S[ANCTI]: R[OMANI]: IMPERII SPONTANEA RESIGNATIO A. CAROLO V. IMP[ERATORE]. IN FERD[INANDUM]:I.FR[ATREM]:REGNORUM Q[UE]. HÆRED[ITATIS] IN / PH[I]L[IPPU]M. II HISP[ANIAE]. REGEM FIL[IUM] FACTA BRVX[ELL]:Æ.1555. / EX INVEN[TIONE]:D.[OMINI] PETRI.DE.HANNICART.’ (De vrijwillige abdicatie van Keizer Karel V van het Heilig Roomse Rijk aan Ferdinand I, zijn broer; en van de erfenis van zijn koninkrijken aan Philips II, koning van Spanje, zijn zoon, vervaardigd in Brussel in 1555 naar de inventie van Heer Pieter Hannicart)
• opschrift, links midden, op de banderol rond de korinthische zuil: ‘PLVS.VLTRA.’
• opschrift, linksonder, op de globe, van boven naar beneden: ‘MARE NORT[?] / AFRICA / BRASIIA [sic]/ NVBIA / OCEAN’
• wapen (heraldiek), boven midden, op het baldakijn achter de troon, van het aartshertogdom Oostenrijk
• wapen (heraldiek), rechts boven, op het groene vaandel, van links, eerste rij: van de hertogdommen Brabant, Limburg, Luxemburg, Gelderland; tweede rij: van de graafschappen Vlaanderen, Artois, Henegouwen, Holland; derde rij: van de graafschappen Zeeland, Namen, Zutphen en van het markgraafschap van het Heilig Roomse Rijk; vierde rij: van de Heren van Mechelen, (?) Utrecht, Friesland, Overijssel; laagste rij: Groningen
• wapen (heraldiek), rechts boven, op het roze vaandel, van links, bovenste rij: van de koninkrijken van Castilië, Leon, Aragon; tweede rij: van Navarra, Granada, Toledo, (?); derde rij: Menorca, Galicië, Córdoba, Catalonië
• wapen (heraldiek), rechts boven, op het gele vaandel, van links, bovenste rij: van de koninkrijken van Sicilië, Napels; in het midden: van het hertogdom van Milaan; de laagste rij: van de koninkrijken van Sardinië, Corsica

Omschrijving

Allegorie op de troonsafstand van keizer Karel V te Brussel, 25 oktober 1555. In het midden bovenaan zit Karel V op zijn troon, links Ferdinand I, rechts Filips II, koning van Spanje. Voor Filips knielen de personificaties van de gebieden van het keizerrijk met vaandels. Op de voorgrond brengen personificaties van de werelddelen Amerika, Afrika, Europa en Azië geschenken. Links Neptunus op zijn triomfwagen getrokken door zeepaarden, met zeemeermannen en zeemeerminnen, tritons etc. Op de kar een globe en de twee zuilen met een banderol met het opschrift Plus Ultra.

Vervaardiger

• schilder: Frans Francken (II)

Datering

ca. 1635 - ca. 1640

Fysieke kenmerken

olieverf op paneel

Materiaal

• olieverf
• paneel

Techniek

schilderen

Afmetingen

drager: hoogte 132,6 cm × hoogte 132,8 cm × breedte 170,7 cm

Wat

• allegorisch weergegeven werelddelen
• abdication (of a ruler)
• triumph of Neptune
• Troonsafstand van Karel V

Wanneer

• 1555-10-25 - 1555-10-25

Waar

• Brussel (stad)

Wie

• Karel V van Habsburg (Duits keizer en koning van Spanje)
• Ferdinand I van Habsburg (Duits keizer)
• Filips II (koning van Spanje)

Verwerving

aankoop 1805

Copyright

Publiek domein

Herkomst

• 1600-1700, Gregor J.M. Weber, Reinier J. Baarsen, Dirk Jan Biemond, Jonathan Bikker, cat.nr. 1
• 1600-1700, Gregor J.M. Weber, Reinier J. Baarsen, Dirk Jan Biemond, Jonathan Bikker, cat.nr. 1
• Concept, design and execution in Flemish painting (1550-1700), Arnout Balis, Carl Van de Velde, Hans Vlieghe, p. 59-64, afb. 28
• Helden van het vaderland : onze geschiedenis in 19de-eeuwse taferelen verbeeld : de historische galerij van Jacob de Vos Jacobszoon 1850-1863, Dedalo Gerrit Carasso, Jacob de Vos Jacobszoon, p. 75, cat.nr. 73
• Jan Cornelisz Vermeyen : painter of Charles V and his conquest of Tunis : paintings, etchings, drawings, cartoons and tapestries, Hendrik J. Horn, p. 291
• Frans Francken der Jüngere (1581-1642) : die Gemälde : mit kritischem Oeuvrekatalog, Ursula Alice Härting, cat.nr. 363
• Willem de Zwijger 1534-1584 Guillaume le Taciturne 1534-1584 = Wilhelm der Schweiger 1534-1584 = William the Silent 1534-1584, Tanja G. Kootte, cat.nr. 2.5
• De geschiedenis gekleurd, D.P. Snoep, Rik Vos, p. 17
• Mythen der Neuen Welt, p. 31
• Johan Maurits van Nassau-Siegen, 1604-1679 : a humanist prince in Europe and Brazil : essays on the occasion of the tercentenary of his death, Ernst van den Boogaart, Hans Rudolf Hoetink, P.J.P. Whitehead, p. 284
• De kogel door de kerk? : de opstand in de Nederlanden en de rol van de Unie van Utrecht 1559-1609, S. Groeneveld, H.L.Ph. Leeuwenberg, p. 9
• All the paintings of the Rijksmuseum in Amsterdam : a completely illustrated catalogue, p. 231
• Les peintres flamands de genre au XVIIe siècle, Francine-Claire Legrand, p. 28, 36
• Mechelen 4 eeuwen aartsbisschoppelijke stad, M. Dierickx, M. van Durme, J. de Saeger, cat.nr. 52
• Carlos V y su ambiente, Antonio Gallego y Burin, Georges Chabot, Antonio Marichalar, Joaquin de la Puente, Francisco Javier Sánchez Cánton, cat.nr. 47
• Keizer Karel [V] en zijn tijd, E. Bille de Mot, Georges Chabot, Paul Eeckhout, Henri Nowé, cat.nr. 45
• Drie eeuwen vaderlandsche geschied-uitbeelding, 1500-1800 : een iconologische studie
• De nationale Konst-Gallery en het Koninklijk Museum : bijdrage tot de geschiedenis van het Rijksmuseum, Eduard van Biema, E.W. Moes, p. 84, 216
• De stroom en de zee : de iconografie van Scaldis en Neptunus in de Antwerpse kunst, Arnout Balis
• H.J. Horn, Revue d'art canadienne Art Review I (1986), p. 23-29
• Vittu, Jean Cornelisz. Vermeyen, Institut des belles lettres Arabes CXL (1979), p. 73, 246.
• Inzoomer object op zaal, 2013 (Nederlands/English).