Vloeistofkompas, A. van Emden, ca. 1860

Titel(s)

Vloeistofkompas

Objecttype

• kompas

Objectnummer

NG-MC-1085

Opschriften / Merken

• opschrift, op de buitenste ring van het Kompas: ‘A. VAN EMDEN / AMSTERDAM’
• etiket, op de doos: ‘1085’, voormalig inventarisnummer

Omschrijving

Vloeistofkompas met accessoires in cardanusring in houten doos; de vloeistof is verloren, het glas is aangetast van binnen, de roos is geheel bedekt met een ondoorzichtige laag, de deksel van de doos ontbreekt. Onderin de doos is een kleminrichting voor het blokkeren van de ketel aangebracht. In de ketel is een kleine ketel aangebracht voor de vloeistof en de roos; de bodem van deze binnenketel is buigzaam, zodat de vloeistof (alcohol) kan uitzetten bij verhoging van temperatuur. De buitenketel heeft een rond gat met schuifje onderin. Op het glas kan een peiltoestel gezet worden. Het kompas is verder voorzien van een schoevendraaier, een klein flesje waar reserve-alcohol in gezeten heeft, en een klein trechtertje voor het vullen.

Vervaardiger

• instrumentmaker: A. van Emden (vermeld op object)
• naar ontwerp van: Frederik Kaiser

Plaats vervaardiging

instrumentmaker: Amsterdam
naar ontwerp van: Leiden

Datering

ca. 1860

Fysieke kenmerken

hout, messing, ijzer, lood, zilver, glas, mica, papier en gom

Materiaal

• hout
• messing
• ijzer
• lood
• zilver
• glas
• mica
• papier
• gom

Afmetingen

hoogte 16,5 cm × breedte 29 cm × diepte 28,6 cm

Verwerving

overdracht van beheer 1883

Copyright

Publiek domein

Herkomst

• De eerste tocht van de Willem Barents naar de Noordelijke IJszee 8178 : de dagboeken van Antonius de Bruine en Bastiaan Gerardus Baljé, W.F.J. Mörzer Bruyns, dl. 2, p. 318, bijlage 5, nr. 12
• Alphabetical List of Dutch Instrument Makers, Compiled by W.F.J. Mörzer Bruyns 1970-1986 from Several Sources, MS in Nederlands Scheepvaartmuseum, Amsterdam.
• J. Maclean, Bijdrage tot de geschiedenis der Nederlandse instrumentenmakerijern in de periode 1781-1881. De firma's KLEMAN en VAN EMDEN, (Mededelingen uit het Rijksmuseum voor de geschiedenis van de natuurwetenschappen en van de geneeskunst, "Museum Boerhaave" nr. 152), Leiden 1976.
• P.J. Kaiser, Theorie en beschrijving der thans bij de Nederlandsche Marine in gebruik zijnde zeevaartkundige werktuigen, Leiden 1883, dl. 1, p. 98 ff, pl. IX.
• F. Kaiser, 'De nieuwe kompaslampen en vloeistofkompassen der Nederlandsche Marine; met eene plaat', Verhandelingen en berigten betrekkelijk het zeewezen (1860) nr. 1, p. 241 ff.