Schaaltje met ingekraste namen van geuzen, anoniem, ca. 1573 - ca. 1579

Schaaltje met ingekraste namen van geuzen, anoniem, ca. 1573 - ca. 1579

helder, grijzig glas met diamantgravure, h 5,2cm Meer objectgegevens

Zes mannen, één doel: de Spanjaarden verdrijven uit de Nederlanden. De namen van de zes vrienden staan in dit glas gegraveerd. Vier van hen behoorden tot de edelen die in 1566 vergeefs hadden getracht het gezag milder te stemmen. Zij werden toen spottend gueux genoemd: Frans voor ‘bedelaars’. De Nederlandse verbastering van gueux – ‘geus’ – werd de erenaam van de opstandelingen.

Kleur code: #B8B8B1 Kleur code: #D1D1CE Kleur code: #EEEEEE Kleur code: #A0A196 Kleur code: #727164 Kleur code: #8A8877

Beeld downloaden

Maak zelf creaties van dit werk

Maak een afdruk van jouw favoriete detail

Download dit werk om zelf iets mee te creëren

Bestel een kant en klare poster van dit werk

Identificatie

Titel(s)

Schaaltje met ingekraste namen van geuzen
Schaal op voet met de namen van Geuzen

Objecttype

schaal

Objectnummer

NG-372-A

Omschrijving

Lage, concave voet met omgeslagen rand. Wijde, schaalvormige cuppa, waarop in verschillende handschriften de volgende zes namen en deviezen zijn gegraveerd:- Onder een schematisch aangegeven fleuronkroon de letter H, het jaartal 1573, de letters WSMV, met daaronder het devies Dein viandt nummer acht te licht / Dein vrundt teveell vertrauwet nicht (onderschat Uw vijand niet / vertrouw Uw vrienden niet te veel) en de naam Jo D V Renes (Johannes dominus van Renesse).- Onder een schematisch aangegeven fleuronkroon een A, het jaartal 1586, het devies ungne ie serviraeij (één zal ik dienen) en de naam Jehan D'Egmont.- Het jaartal 1591 en het devies sans estre guys (zonder Geus te zijn) en de naam Droge.- De naam morogan.- Onder een fleuronkroon de letters AE, het jaartal 1573, het devies Emulus . Accendit . Virtute (Een ambitieus man doet deugd ontbranden) en de naam G.D.B.D. Treslong (Guillaume de Bloys de Treslong).- Onder een fleuronkroon het jaartal 15 23+, het devies Sans Aultre (één zal ik dienen) en de naam R.D. Bailleul (Robert de Belle de Bailloeul). Bij het schaaltje behoort het oorspronkelijke houten, met leer bekleedde foedraal.

Vervaardiging

Vervaardiger

glasblazer: anoniem
glasgraveur: anoniem

Plaats vervaardiging

glasblazer: Zuidelijke Nederlanden
glasgraveur: Noordelijke Nederlanden

Datering

ca. 1573 - ca. 1579

Materiaal en Techniek

Fysieke kenmerken

helder, grijzig glas met diamantgravure

Materiaal

glas

Techniek

Façon de Venise / diamantgraveren / glasblazen

Afmetingen

geheel: hoogte 5,2 cm
mondrand: diameter 16,6 cm
voet: diameter 6,5 cm

Toelichting

Jan van Renesse (1537-1584), heer van Wulven en Wilp, had het Verbond der Edelen mede ondertekend in 1565-'66 en was in 1568 bij verstek verbannen en ter dood veroordeeld. Hij bevond zich in Leiden tijdens het beleg van die stad in 1574. Tot zijn dood in 1584 te Utrecht bekleedde hij verschillende hoge ambten. Jan van Egmond was waarschijnlijk een broer van Otto van Egmond van Keeneburg en daarmee een aangetrouwde oom van Treslong. Hij had het Verbond der Edelen mede ondertekend. Door Van Meeteren (xx, blz. YY) wordt hij genoemd onder de Namen van de Overste der Watergeuzen in 1572 bij Den Briel. Het signeren van het glas door Egmond in 1586 kan een gebaar van solidariteit zijn geweest met Treslong, die in dat jaar uit zijn ambten was ontzet. Zijn vrienden en verwanten spanden zich in om rechtsherstel voor hem te krijgen. Marten Droge, commandant van één van de schepen die een overwinning behaalde op de Spaanse vloot in 1574 bij Lillo op de Schelde. In 1587 beschuldige Leicester hem van tegenwerking bij de ontzetting van Sluis. Sir Thomas Morgan (1540-1594), kolonel in Staats dienst, kwam in 1572 met een vendel van driehonderd Engelsen de opstandelingen te hulp in Vlissingen. In 1573 deed hij een poging Haarlem te ontzetten en ondernam een poging tegen Mondragon te Middelburg. Aan het einde van dat jaar keerde hij terug naar Engeland. Jonker Willem Bloys van Treslong (1529-1594), één van de leiders van het Verbond, dat in 1566 het Smeekschrift aanboden aan de Landvoogdes Margaretha van Parma. Hij speelde een hoofdrol bij de inname van Den Briel. Jhr. Robert de Belle de Bailloeul (1523-?) ondertekende in 1565 het Verbond, week in januari 1568 uit.

Onderwerp

Wat

Verbond der Edelen

Wanneer

1573 - 1579

Wie

Verwerving en rechten

Verwerving

aankoop 18-jan-1956

Copyright

Publiek domein

Relaties

Gerelateerd

Foedraal voor geuzenschaaltje

Documentatie

1600-1700, Gregor J.M. Weber, Reinier J. Baarsen, Dirk Jan Biemond, Jonathan Bikker, cat.nr. 3
1600-1700, Gregor J.M. Weber, Reinier J. Baarsen, Dirk Jan Biemond, Jonathan Bikker, cat.nr. 3
De geschiedenis van Nederland in 100 voorwerpen, Gijs van der Ham, p. 87 - 90, cat.nr. 14
De historische sensatie : het Rijksmuseum geschiedenisboek, p. 32-35
Glass in the Rijksmuseum, Pieter C. Ritsema van Eck, Henrica M. Zijlstra-Zweens, dl. 2, pp. 12-171, cat.nr. 1
Schertsglazen : vernuftig drinkvermaak, Kitty Laméris, Marc Barreda, Michel Hulst, 59
Het Geuzenschaaltje : een glazen album amicorum, Pieter Cornelis Ritsema van Eck, Henrica M. Zijlstra-Zweens
Aanwinsten, p. 86
Schertsglazen : vernuftig drinkvermaak, Kitty Laméris, Marc Barreda, Michel Hulst, p. 59
Verslagen LXXVIII (1956), p. 29.

Duurzaam webadres

Als u naar dit object wilt verwijzen gebruik dan de duurzame URL: http://hdl.handle.net/10934/RM0001.COLLECT.250315

Vragen?

Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over dit object? Laat het ons weten!