AK-NM-6669 Rolwagen
• Overgangsporselein
• Onderdeel van Royers porseleincollectie
• Rolwagen
• Met dank aan Fan Lin, Qinxin He and Erika Riccobon, Universiteit Leiden, voor informatie over de voorstelling
Deze rolwagen is beschilderd met een voorstelling van de ontmoeting aan de oevers van de rivier de Wei tussen koning Wen van de het Zhou-rijk en de wijze kluizenaar Jiang Taigong die gekleed is als visser. Hetzelfde thema, maar naar een ander voorbeeld, is geschilderd op rolwagen AK-NM-6676.
Jiang Taigong was twintig jaar lang een hooggeplaatste adviseur van de laatste Shang-vorst geweest. Uiteindelijk kon hij het morele verval aan het hof niet meer aanzien en trok hij zich als visser terug aan de oevers van de Wei. Op 72-jarige leeftijd werd hij aangesteld door de eerste Zhou-vorst, Wen, als zijn adviseur. De ontmoeting tussen Jiang Taigong en Wen is veel afgebeeld. Een beroemde rolschildering van Dai Jin uit de 15de eeuw bevindt zich in het National Palace Museum, Taipei. Maar de scene werd ook afgebeeld in relatief goedkope geïllustreerde boeken. Juist houtsneden uit dergelijke boeken met een grotere verspreiding kunnen goed als voorbeeld hebben gediend in de porseleinwerkplaatsen. Het is overigens opmerkelijk dat het haast nooit mogelijk is het precieze voorbeeld te vinden dat voor de beschildering van het porselein is gebruikt. Van porseleinschilders uit Kanton uit de 18de eeuw is wél in een groot aantal gevallen duidelijk welke (Europese) prent de schilder tot in detail gevolgd heeft. Bij houtsneden en 17de-eeuws porselein is die band veel minder direct. Over het waarom valt vooralsnog alleen te gissen. Misschien moeten we beter zoeken (maar uitstekende onderzoekers hebben hier al hard en veel aan gewerkt), misschien waren de 17de-eeuwse schilders bijzonder vaardig en hadden ze geen voorbeeld nodig om te kopiëren, alleen een afbeelding om hen te inspireren. Mocht dit laatste het geval zijn, dan is dat een extra aansporing de rolwagens op te vatten als een collectie schilderkunst op een ongebruikelijke ondergrond (zie de informatie over rolwagens).
De vraag dient zich aan of Royer een voorstelling als deze kon herkennen. Dat is zeer onwaarschijnlijk. Hooguit mogen we veronderstellen dat hij zag dat op de rolwagens ‘oude verhalen’ werden verbeeld, niet de actualiteit. De grote ouderdom van de Chinese cultuur had sterk tot de verbeelding gespeeld van Nederlandse humanisten in de 17de eeuw, vooral omdat de geschreven Chinese geschiedenis verder terug bleek te gaan in de tijd dan het veronderstelde moment van de zondvloed [zie Weststeijn 2012]. Er zijn geen aanwijzingen dat Royer zich voor deze discussie bijzonder interesseerde. Wel stelde hij in een aantekenboek een uitvoerige chronologie op van Chinese keizers, waarin ook Wen voorkomt [Or. 8966, fol. 66r.].
Bronnen
Thijs Weststeijn, ‘Vossius’Chinese Utopia’, in: Erik Jorink & Dirk van Miert (red.), Isaac Vossius (1608-1689) between science and scholarship, Leiden/Bostron, 2012, pp. 207-242.
Aantekenboek J.Th. Royer, Universiteitsbibliotheek Leiden, Or. 8966.
