AK-NM-6849 Kom
• Overgangsporselein
• Onderdeel van Royers porseleincollectie
• Gepubliceerd: Jörg 1997, nr. 33
Op de ene zijde van deze kom is de ‘Ode aan de Rode Klif’ gekalligrafeerd, een gedicht van Su Dongpo uit 1082 en aan de andere zijde is een voorstelling geschilderd van drie geleerden in een boot die door twee andere mannen bestuurd wordt. In het gedicht wordt hun toch beschreven evenals de wijn en de vis waaraan zij zich hier tegoed doen.
Dit is een object dat ontwikkeld zal zijn voor een Chinese clientèle, die het gedicht kende en kon lezen. Toch waren deze kommen al in de 17de eeuw in Europa. Op twee schilderijen van Jacques Linard uit 1627 en 1638 zijn ze afgebeeld [Spriggs 1961] en in de oude collectie van August de Sterke in Dresden bevinden zich er twee [Reichel 1987, nrs. 69 en 70]. Bij een opgraving in 1978 in Haarlem werd een vrij volledig bewaard gebleven exemplaar gevonden in een beerput waarvan de inhoud ongeveer 1620-1630 is te dateren. [Bottelier 1989, pp. 25-26, met dank aan Menno Fitski voor de verwijzing]. Maten, vorm en decoratie van de verschillende bekende exemplaren verschillen enigszins. Er is dus wel sprake van één type, maar ze zijn niet allemaal in één keer gemaakt. Wellicht werden deze komen bedoeld met de vermelding ‘karakterkoppen’ in de VOC-bestellingen van 1623 en 1626 [Volker 1954, pp. 31 en 34], hoewel dit toch eerder losse stukken zijn geweest die privé verhandeld werden.
De datering moet vrij ruim gehouden worden. Stephen Little [1983, nr. 1] verwijst naar een stuk met een Tainqi-merk (1605-1627), maar ook op de Hatcher jonk (gezonken 1643) waren nog exemplaren aanwezig [Sheaf en Kilburn]. Royers exemplaar heeft een Yongle-merk dat ons niet veel verder helpt. Stilistisch voegt het zich niet gemakkelijk in het overige Overgangsporselein voor Nederland in de periode 1635-1650. De decoratie is schematisch, met weinig zorg voor nuances in het blauw en de penseeelstreek zoals wel in ander porselein uit die periode.
Bronnen:
Tijs Volker, Porcelain and the Dutch East India Company as recorded in the Dagh-Registers of Batavia Castle, those of Hirado and Deshima and other contemporary papers 1602-1682, Leiden 1954.
A.I. Spriggs, ‘“Red Cliff“ bowls of the late Ming period‘, Oriental Art (New Series) VII/4 (1961), pp. 182-188.
Stephen Little, Chinese ceramics of the transitional period: 1620-1683, New York 1983.
Friedrich Reichel, Chinesisches Porzellan der Mingdynastie: 14. bis 17. Jahrhundert, Dresden 1987.
Colin Sheaf en Richard Kilburn, The Hatcher porcelain cargoes: the complete record, Oxford 1988.
Th. Bottelier, ‘De inhoud van een beerput op het terrein van het voormalig Brinkmann-complex, aan de Grote Markt’, Haarlems Bodemonderzoek 23 (1989), pp. 25-34.
Christiaan J.A. Jörg, Chinese ceramics in the collection of the Rijksmuseum, Amsterdam: the Ming and Qing dynasties, Londen, 1997.
Su Shi (1037-1101) componeerde in 1082 twee delen van het <Gedicht van de Rode Kliffen>, beide persoonlijke verslagen. Van 1080-1086 was hij verbannen naar Huangzhou en maakte twee reizen naar de Rode Kliffen. Deze voorwerpen verbeelden de tweede reis, waarbij Su en zijn vrienden gaan spelevaren. Dronken rent Su Shi een klif omhoog. Plotseling wordt hij overvallen door angst en keert terug naar de boot. Op de rivier vliegt een enorme kraanvogel voorbij. Het gedicht combineert mysterieuze gebeurtenissen met filosofische overpeinzingen.
De ene kant van deze kom toont een landschap met drie mannen in een boot, de andere kant bevat de hele tekst van het tweede gedeelte van het <Tweede Dicht van de Rode Kliffen> van Su Shi. Daarom staat deze kom bekend als de ‘Rode Klif-kom’. De scène verbeeldt Su Shi en zijn vrienden tijdens hun nachtelijke boottocht naar de Rode Kliffen.
Ching-Ling Wang
